İşten Ayrılan Çalışan Tazminat Hakkına Sahip Mi? Cevaplar Burada!

Kıdem tazminatı ile ilgili haklar, 1475 sayılı Eski İş Kanunu çerçevesinde belirleniyor. Kendi isteğiyle işten ayrılan bir bireyin tazminat alabilmesi için yerine getirmesi gereken çeşitli koşullar mevcut. Bunların en önemlisi, emeklilik şartlarının yaş dışındaki tüm unsurlarının tamamlanmış olmasıdır. Bu koşullar ise çalışanın ilk sigorta tescil tarihine bağlı olarak farklılık göstermektedir. SGK'dan alınan uygunluk yazısı, sürecin hukuki bir temele oturtulmasını sağlıyor.

Kıdem Tazminatında Yasal Temeller ve Önemli Kriterler

1475 sayılı İş Kanunu’na bakıldığında, kıdem tazminatının sadece işveren tarafından feshine bağlı olmadığı görülüyor. İşçi, haklı sebeplerle veya belirli özel durumlar dahilinde kendi isteğiyle işten ayrıldığında da bu ödemeyi talep edebiliyor. Erkeklerin askerlik, kadınların ise evlilik gibi durumları da tazminat talebi için geçerli sebepler arasında yer alıyor. Emekliliğe erişmiş veya emeklilik kriterlerini karşılayan bireyler için istifa sonrası tazminat talep edebilmek mümkün hale geliyor. Ancak tüm bu süreçler belirli prosedürler çerçevesinde gerçekleştirilmek zorundadır.

Sigorta Başlangıç Tarihinin Kıdem Hakkına Etkisi

İlk sigortanın başlangıç tarihi, kıdem tazminatı şartlarını etkilemektedir. 8 Eylül 1999 tarihinden önce işe başlayanlar için gereken şartlar, 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün prim ödemesidir. 1999 ile 2008 yılları arasında işe başlayan çalışanlar ise 25 yıl sigortalılık ve 4500 gün prim ya da direkt olarak 7000 gün prim süresini tamamlamak zorundadır. 2008 sonrası işe girenler için ise yalnızca prim gün sayısı dikkate alınmaktadır. Örneğin, 2010 yılında sigortalı olan bir çalışanın 4800 gün prim ödenmişse kıdem tazminatından faydalanma hakkı doğabiliyor.

SGK Yazısı Alınmadan Fesih Yapmaktan Kaçınılmalı

Kendi isteğiyle işten ayrılarak kıdem tazminatı talep etmeyi düşünenlerin ilk adımı, SGK'dan kıdem tazminatı alabileceklerine dair bir yazı almak olmalıdır. Bu belge olmadan gerçekleştirilen fesih işlemleri, tazminat hakkının kaybedilmesine sebep olabiliyor. Fesih dilekçesine bu yazının eklenmesi ve gerektiğinde noter aracılığıyla gönderilmesi öneriliyor. İşveren, bu yazının eksikliğini ileri sürerek tazminat ödemeyi reddedebilir. Bu nedenle resmi işlemler tamamlanmadan iş akdinin sona erdirilmesi tavsiye edilmez.

Tazminat Alındıktan Sonra Çalışma ve Emeklilik Süreci

Kıdem tazminatını aldıktan sonra çalışanın serbest çalışmaya yönelmesi durumunda, sigorta türü değişiklik gösterebilir. Bir işverene bağlı olarak çalışıyorsa 4/a (SGK) statüsünde, eğer kendi işinde sigortalı çalışıyorsa 4/b (Bağ-Kur) kapsamına girmesi gerekecektir. Kayıt dışı çalışma halinde ise hukuki yaptırımlar devreye girebilir. Emeklilik maaşı, bildirilen primlere dayanarak hesaplandığı için asgari ücrete geçilmesi maaşın değişmesine neden olabilir. Özellikle daha önce primlerini yüksek tutan kişilerin bu hususta dikkatli olmaları önemle tavsiye edilir.